عناصر بازار اصفهان و موقوفات آن 3

بقاي اغلب مساجد مهم کشور به ويژه مساجد جامع، به سبب داشتن موقوفات بوده که در تعمير و پايدار داشته است. اين مسجد از دوران قديم داراي موقوفات متعدد بوده به طوري که هم اکنون از تعداد کل 156 رقبه، ده رقبه به صورت مغازه است که شش باب آن در بازار مسجد جامع و دو باب در بازار اصلي و يک باب آن در بازار غاز و يک باب آن در بازار انقلاب قرار دارد. بقيه‏ي رقبه‏ها به صورت خانه‏هاي مسکوني است که به فاصله‏ي نسبتا نزديک از آن قرار دارند (خيابان هاتف، ميدان کهنه، بازار جنب مسجد جامع). درآمد کل موقوفات در سال 1380 ش از مغازه‏هاي بازار بالغ بر 7,198,000 ريال بوده که درصد زيادي از آن خرج تعمير و بازسازي بناي آن شده است. ضمنا مجتمع جديدي از طرف سازمان اوقاف در
سال 1375 به رقبات مسجد جامع اضافه شده که حجم درآمد اين مسجد را به طور محسوس بالا برده است.
بدين وسيله با همکاري‏هاي ميراث فرهنگي، همه ساله بازسازي و تعميرات بسياري در اين مسجد به وقوع مي‏پيوندد که باعث حفظ و پايداري آن گرديده است. در بازار اصفهان به جز مسجد جامع، حدودا 34 باب مسجد به صورت منظم در محدوده‏ي بازار پراکندگي جغرافيايي دارند که حسب نياز مردم به وجود آمده‏اند. وسعت مساجد در بازار اصفهان الگوي خاصي ندارد؛ مساجد بزرگ، حوزه‏ي نفوذ بيش‏تر و مساجد کوچک حوزه‏ي نفوذ کم‏تري دارند. مساجد بازار در حقيقت تأمين کننده‏ي نياز ساکنان و شاغلان بازار از نظر مذهبي و شعاير اسلامي است تا بتوانند در زمان بسيار کوتاه براي انجام دادن وظايف ديني خود از آن استفاده نمايند. در اصفهان راسته‏هاي اصلي بازار داراي مساجد معتبري هستند؛ گاهي هر صنفي براي خود مسجدي دارد و زماني مساجد به مذاهب و فرقه‏هاي مختلفي تعلق داشته است، لکن اغلب آن‏ها به نام بانيان آن نام‏گذاري شده است؛ مثلا مسجد باروت‏کوب‏ها واقع در بازارچه‏ي شاطرباشي، مسجد شيره‏پزها واقع در ميدان کهنه، مسجد شيشه واقع در غرب بازار قلندرها و مسجد شيشه‏گري و مسجد موتاب‏ها از آن جمله‏اند.
اغلب مساجد بازار اصفهان داراي موقوفاتي است که در طول تاريخ به بقا و پايداري آن‏ها کمک کرده است؛ مثلا مسجد امام 130 رقبه دارد که 28 رقبه‏ي آن مغازه و انبار است که در بازار قرار دارد. درآمد ساليانه آن طبق گزارش اداره‏ي اوقاف و امور خيريه‏ي اصفهان (16 / 3 / 1380) حدود 3,686,000 ريال بوده است و مسجد آقانور داراي 119 رقبه بوده که تنها دو باب مغازه و انبار در بازارچه‏ي دردشت دارد و درآمد ساليانه‏ي اين دو باب تنها 133,800 ريال بوده است. ضمنا براي کسب اطلاعات بيش‏تر به جدول 1 که رقبات ده مسجد واقع در بازار اصفهان را نشان مي‏دهد توجه کنيد.